Fiets je fris: Hoe de Nationale Politie meer blauw op de fiets krijgt

Fittere medewerkers, schonere lucht, minder files: de voordelen van meer politiemensen op de fiets zijn groot. Zeker als je bedenkt dat de Nationale Politie met 64.000 medewerkers de grootste werkgever van Nederland is. Niet zo gek dus dat de politie, met duurzaamheid voor medewerkers en milieu hoog in het vaandel, de fiets als een van de belangrijkste speerpunten van haar nieuwe vervoersbeleid ziet. Steeds meer politiemensen fietsen zich fris, met dank aan de gecombineerde inzet van strategisch beleid, goede faciliteiten, enthousiaste ambassadeurs en een uitgebreid activerings- en stimuleringsprogramma. In eerste instantie richtte de politie zich daarbij vooral op het woon-werkverkeer maar het enthousiasme onder de medewerkers slaat ook over op dienstreizen. ‘Er zijn inmiddels tientallen teams die een auto willen inruilen voor vier fietsen!’ vertelt Leander Witjes, fietsambassadeur bij de politie.

Ervaar het zelf
Hoe het begon? Daarvoor moeten we een paar jaar terug. ‘In 2017 bleek meer dan de helft van alle politiekilometers woon-werkverkeer te zijn. We wilden collega’s daarom stimuleren om de fiets, e-bike of speed pedelec te pakken naar werk en terug’, legt Witjes uit. Voor zijn eenheid Oost-Nederland organiseerde Witjes als eerste stap een Bike Experience Day. ‘Dat was om collega’s te laten ervaren hoe aantrekkelijk een e-bike en een speed pedelec zijn. We lieten ze lekker fietsen, zonder dat er een fietshandelaar in hun nek stond te hijgen; die hebben we bewust niet toegelaten. Waar ik vooraf nog hoorde dat e-bikes iets voor oude en zwakke mensen zijn, waren veel collega’s snel overtuigd.’ Na deze ervaringsdag nam de belangstelling voor fietsen sterk toe. Zo sterk dat het begon op te vallen en het Ministerie van IenW de politie in 2019 vroeg om landelijk fietsambassadeur te worden.

Fietsvriendelijk Bedrijf
Fietsstimulering begint bij een goede basis. Witjes: ‘We zijn in overleg met de Fietsersbond om het keurmerk Fietsvriendelijk Bedrijf in te voeren. Dankzij de aard van ons 24/7-werk zijn veel van de daarbij horende voorzieningen al aanwezig op de bureaus: douches, kleedruimte, droogruimtes en stallingen met automatische verlichting. Dat scheelt. Maar we moeten nog wel zaken regelen, zoals aanpassingen van stallingen en laad- en reparatiemogelijkheden. Verder hebben we een aantal wensen qua fietsmobiliteit ondergebracht in de cao-onderhandelingen; maar die lopen nu nog.’ Ook zoekt Witjes nadrukkelijk verbinding met andere duurzaamheids- en vitaliteitsprojecten binnen de politie zoals Fit@NP. ‘Politiemensen moeten sowieso voldoen aan vitaliteitseisen, anders moeten ze hun wapen inleveren. En door dagelijks zo’n 10 kilometer te fietsen, voldoe je al aan de dagelijkse behoefte aan beweging.’

Dromen, durven, doen
De politie riep hulp van buitenaf in om haar ambitieuze plannen richting duurzamere en actievere mobiliteit te helpen vormgeven. ‘Dromen, durven, doen: zo zou je de werkwijze van de politie kunnen omschrijven,’ zegt Marjolein van der Stok, adviseur bij Syndesmo. ‘In 2018 brachten we samen met alle elf de eenheden de toekomstvisie op mobiliteit binnen de politie in kaart. Deze dromen leidden tot de durf om een strategisch pad uit te zetten en voldoende budget voor fietsstimulering vrij te maken.’ Dat budget is nodig ook want de politiedoelen zijn ambitieus:

• Eind 2021 fietst minimaal 25% van de medewerkers naar het werk (was 19% in 2019).
• In 2030 komt 37% van de medewerkers op de fiets naar het werk.
• Eind 2027 is 80% van onze panden voorzien van het ECF keurmerk Fietsvriendelijk Bedrijf.

Guerrilla
De politie schakelde externe hulp in om de regionale fietsambassadeurs te ondersteunen en samen activiteiten op te zetten onder de campagnenaam ‘Fiets je Fris’. Achter deze naam gaat een succesvolle samenwerking schuil tussen de fietscampagnes Love to Ride (van Workplace Giving) en rij2op5. Marion Patist van rij2op5: ‘We hanteerden een guerrilla-aanpak: we ‘overvielen’ de fietsambassadeur van elke eenheid met een lading communicatiemateriaal en een keur aan mogelijke activiteiten waarmee ze de fietskalender voor hun eenheid konden invullen. Ook koppelden we hen aan de regionale mobiliteitsmakelaar. Al snel waren de kalenders goedgevuld en konden we op de landelijke Fiets naar je Werk Dag eind september starten met de uitvoering.’

Politie in actie
De landelijke Fiets naar je Werk Dag vormde het startschot voor drie maanden vol fietsactiviteiten. Onder het motto ‘Fiets je Fris’ deden politiemedewerkers mee aan onder andere:

• E-bike probeerpools
• Teamclinic veilig fietsen
• Fotowedstrijd met leuke prijzen zoals een wellness weekend
• Bikkelseizoen
• Winterfietscheck
• Online challenges
• Fietsplan

Resultaten Fiets je Fris

• 5.426 fietsplan aanvragen (steeg in 1 jaar met 13%)
• 290 deelnemers aan fietsactiviteiten in het vierde kwartaal
• Ruim 5.800 politiemedewerkers kwamen in 2020 in aanraking met fietsstimulering

Totaalpakket werkt
Volgens Joris Damave van Love to Ride is het totaalpakket dat de politie aanbiedt de sleutel tot succes: ‘Vaak gaan werkgevers maar met een enkel onderdeel aan de slag, bijvoorbeeld een probeerpool of een fietsregeling. Maar als je écht succesvol fietsen wil stimuleren, ga dan voor een totaalaanpak op alle onderdelen zoals de politie doet. Maak een strategisch fietsbeleid, investeer in goede faciliteiten en zorg voor een stimulerend activatieprogramma met een online platform, beloningen en fietsambassadeurs. Het één kan niet zonder het ander als je wil dat gedragsverandering blijvend is.’

De politie fietst daarom ook in 2021 gewoon door. De ervaringen in 2020 vormen input voor het Actieplan Fiets dat Syndesmo samen met de politie opstelt. Van der Stok: ‘Een landelijke Tour de Blauw, voortzetting van het Fiets je Fris platform, een keur aan fietsactiviteiten en veel aandacht voor communicatie; die onderdelen komen in ieder geval terug in het actieplan.’ ‘Als politie willen wij deze activiteiten nog even voortzetten,’ beaamt Witjes. ‘Het heeft gewoon een langere tijd aandacht nodig voordat het beklijft. En de eerlijkheid gebiedt mij ook te zeggen dat de Covid-19  periode ons daarbij ook helpt. Het opgebouwde enthousiasme willen wij graag vasthouden en uitbreiden.’

Fietstips voor andere werkgevers

• Blijf doorlopend aandacht besteden aan fietsen, zo nodig met ondersteuning van buitenaf. Verandering van gedrag heeft tijd nodig.
• Draagvlak van cruciale functionarissen op alle niveaus is belangrijk.
• Activerings- en stimuleringsprogramma inzetten werkt.
• Huidige deelnemers inzetten als ambassadeurs zorgt dat ook niet/ minder fietsende werknemers vaker fietsen.
• Zoek de samenwerking binnen de organisatie vanuit verschillende invalshoeken zoals vitaliteit en duurzaamheid.
• Begin al op kleine schaal terwijl je tegelijkertijd aan het grotere plaatje werkt.
• Speel in op wat medewerkers aanspreekt zoals gezondheid en milieuvoordelen.
• Zorg dat de basisfaciliteiten zoals een goede stalling op orde zijn.

Love to Ride | rij2op5: perfecte tandem
Love to Ride biedt een gebruiksvriendelijk online platform en app voor fietsers op bedrijfs-, regionaal- of landelijk niveau. Damave: ‘Via online acties en challenges stimuleren we mensen hun gedrag te veranderen en vaker op de fiets te stappen.’ ‘We vullen elkaar perfect aan,’ voegt Patist toe, ‘want rij2op5 staat met de voeten in de klei en activeert en stimuleert fietsers juist offline met allerlei communicatiemiddelen en acties zoals e-bike pools en fietschecks. Samen zetten we een beweging in gang en zorgen we dat deze op gang blijft zodat mensen ook na een jaar nog blijven fietsen. Bij de politie heet onze gezamenlijke fietscampagne ‘Fiets je fris’, maar we kunnen dit overal als white label campagne inzetten. Zowel bij bedrijven als regionaal.’ De tandem Love to Ride | rij2op5 werkt niet alleen voor de Nationale Politie maar ook voor onder andere Gelre Ziekenhuizen en de regio’s Zeeland en Noord-Veluwe. Beide campagnes hebben een bewezen track record. Zo meldt rij2op5 dat 80% van de deelnemers na een jaar nog altijd naar het werk fietst en meldt Love to Ride 30% toename in het aantal fietsdagen onder deelnemers.

Meer weten?

• ‘Meer blauw op de fiets’, Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
• ‘Alle lichten staan op groen voor de fiets’, Minsterie van Infrastructuur en Waterstaat
• Fiets je Fris | Love to Ride, Workplace Giving
• ‘Kompas voor onze mobiliteitstoekomst’, Syndesmo
• Bikkelseizoen: Coert fietst 25km naar zijn werk, Werken in Beweging
• Bikkelseizoen: fietsen is een cadeau voor Jacqueline, Werken in Beweging

Bekijk en download hier de onderstaande video over fietsambassadeurschap bij de Politie.